Barnvænt sveitarfélag

Barnvæn sveitarfélög er verkfærakista og líkan sem styður við innleiðingu Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna inn í stjórnsýslu og starfsemi sveitarfélaga. Hugmyndafræði barnvænna sveitarfélaga byggir á alþjóðlegu verkefni UNICEF, Child Friendly Cities, sem hefur verið innleitt í hundruðum sveitarfélaga út um allan heim frá 1996. 

Barnvæn sveitarfélög byggja á fimm grunnþáttum

  1. Þekkingu á réttindum barna.
  2. Því sem barni er fyrir bestu.
  3. Jafnræði - að horft sé til réttinda allra barna
  4. Þátttöku barna
  5. Barnvænni nálgun

Barnvæn sveitarfélög eiga markvisst samráð við börn og ungmenni og nýta raddir þeirra til að bæta þjónustu sveitarfélagsins. Nánar um ungmennaráð.

Kynningarmyndband UNICEF um verkefnið barnvænt sveitarfélag á Akureyri:

 

Akureyrarbær er fyrsta Barnvæna sveitarfélagið á Íslandi samkvæmt skilgreiningu UNICEF og hlaut sveitarfélagið sína viðurkenningu árið 2020. Árið 2024 hlaut Akureyrarbær svo endurnýjun á viðurkenningunni sem barnvænt sveitarfélag.

Innleiðingarferli Barnasáttmála SÞ

 

Smelltu hér til að skoða aðgerðaáætlun Akureyrarbæjar 2021 - 2023.

Smelltu hér til að skoða lokaskýrslu Akureyrarbæjar 2024.

 

Innleiðingarhringur Barnvænna sveitarfélaga inniheldur átta skref. Hér að neðan sérðu með bláum lit hvar í innleiðingarhringnum við erum stödd eftir að hafa hlotið endurnýjun á viðurkenningunni sem Barnvænt sveitarfélag í ársbyrjun 2024.

1. SKREF - Staðfesting

Þverpólitísk ákvörðun er tekin um þátttöku í verkefninu. Verkefnisstjóri heldur utan um verkefnið, kynnir það innan sveitarfélagsins og fyrir ungmennaráði. Stýrihópur er stofnaður.

2. SKREF - Stöðumat

Spurningalistum er svarað, bæði af stýrihóp, starfsfólki sveitarfélagsins og börnum. Haldið er ungmennaþing og rýniviðtöl eru tekin við sérfræðihópa barna. Öðrum gögnum er safnað ef verkefnisstjóri telur að þau geti stutt enn frekar við framgang verkefnisins.

3. SKREF - Fræðsla

Fræðsla er grunnurinn að farsælli innleiðingu og er það skref sem ávallt er í vinnslu sama hvar við erum í raun stödd í innleiðingarhringnum. Starfsfólk sveitarfélagsins fær markvissa fræðslu um réttindi barna gegnum fræðslukerfi Akureyrarbæjar og er fræðsla tengd verkefninu hluti af nýliðafræðslu starfsfólks. Þá fá börn einnig markvissa og reglulega fræðslu um réttindi sín. Niðurstöður spurningakannana eru notaðar til grundvallar fyrir uppsetningu á fræðsluáætlun.

4. SKREF - Aðgerðaáætlun

Stýrihópur mótar aðgerðaáætlun verkefnisins með hliðsjón af niðurstöðum stöðumats. Ábyrgðaraðili er tilnefndur fyrir hverja aðgerð og fylgir hann henni eftir. Aðgerðaáætlun er send til UNICEF til samþykkis sem og fyrir bæjarstjórn. Mikilvægt er að kynna áætlunina fyrir íbúum sveitarfélagsins og þá sér í lagi börnum.

5. SKREF - Framkvæmd

Verkefnisstjóri og stýrihópur halda utan um framkvæmd aðgerðaáætlunarinnar ásamt því að halda bæjarbúum upplýstum um framgang  verkefnisins.

6. SKREF - Skýrsla

Verkefnisstjóri ásamt stýrihópi skilar skýrslu til UNICEF um stöðu verkefnisins þegar talið er að aðgerðum í áætluninni sé lokið eða þær komnar á endastöð af öðrum ástæðum. Ungmennaráð skilar jafnframt inn eigin skýrslu um þeirra þátttöku í verkefninu og upplifun þeirra af því.

7. SKREF - Mat og viðurkenning

Þegar lokaskýrsla telst fullnægjandi og aðgerðir í aðgerðaáætlun hafa verið framkvæmdar tekur UNICEF úttekt á verkefninu. Úttektin felur í sér viðtöl við ýmsa aðila innan sveitarfélagsins, þ.á.m. verkefnisstjóra, meðlimi úr stýrihópi, fulltrúa ungmennaráðs, bæjarstjóra og aðra aðila sem jafnvel tengjast ákveðnum aðgerðum beint.

Standist sveitarfélagið úttektina hlýtur það viðurkenningu sem Barnvænt sveitarfélag. Í okkar tilfelli er nú unnið að því viðhalda viðurkenningunni eftir að hafa hlotið hana í fyrsta sinn árið 2020 og svo endurnýjun á henni í ársbyrjun 2024.

8. SKREF - Ný markmið og endurmat

Setja þarf ný markmið og þeim fylgir nýtt stöðumat og ný aðgerðaáætlun. Við endurmat skal sérstaklega horfa til þess að halda áfram með stærri aðgerðir úr fyrri aðgerðaráætlun sem ekki tókst að ljúka, festa önnur verkefni betur í sessi og skoða nánar í ábendingar frá UNICEF frá úttektinni.

Sagan rakin í stuttu máli.

Fyrsti innleiðingarhringur

Í október 2016 gerðu Akureyrarbær og UNICEF með sér samstarfsyfirlýsingu um að Akureyri yrði fyrsta barnvæna sveitarfélagið á Íslandi. Þann 1. desember 2017 var Stórþing barna haldið þar sem rætt var við ungmenni á grunn- og framhaldsskólaaldri um upplifun þeirra á lífinu á Akureyri. Verkefni voru lögð fyrir innan leikskóla Akureyrar þar sem börn veltu fyrir sér réttindum sínum og rætt var við rýnihópa barna um þau aðalatriði sem fram komu á stórþinginu ásamt því að ræða við hópa barna sem ekki áttu fulltrúa á þinginu.

Þann 22. janúar 2019 samþykkti bæjarstjórn aðgerðaráætlun vegna innleiðingar á Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Þann 12. mars 2020 var staða innleiðingar Barnasáttmálans kynnt í bæjarráði og lokaskýrsla þar um. Skýrslan var í framhaldi send til UNICEF. 

Í maí 2020 gerði UNICEF úttekt á vegferð Akureyrarbæjar sem Barnvænt sveitarfélag. Úttektin gekk mjög vel! Þann 27. maí fékk Akureyrarbær formlega viðurkenningu sem fyrsta Barnvæna sveitarfélagið á Íslandi. Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra, og Birna Þórarinsdóttir, framkvæmdastjóri UNICEF á Íslandi, afhentu Ásthildi Sturludóttur, bæjarstjóra Akureyrarbæjar, viðurkenninguna sem sagði:

„Akureyrarbær hefur einsett sér að vera í fararbroddi þegar kemur að réttindum og lífsgæðum barna og þess vegna erum við afar stolt af þessari viðurkenningu. Mig langar á þessum tímamótum að þakka okkar frábæra starfsfólki sem hefur unnið að verkefninu af miklum krafti á öllum stigum sveitarfélagsins og ungmennum sem hafa tekið þátt í vinnunni með okkur. Viðurkenningin gefur okkur aukinn kraft til að halda áfram og gera enn betur í því að búa börnum og ungmennum gott samfélag þar sem réttindi þeirra og rödd er virt. Þessu verkefni lýkur aldrei þótt fyrsti áfangi sé í höfn."

Hildur Lilja Jónsdóttir fulltrúi ungmennaráðs stýrði athöfninni og sagði meðal annars:

„Ungmennaráð er sérstaklega stolt af aukinni þátttöku barna og ungmenna í sveitarfélaginu. Það er frábært að stjórnsýsla bæjarins sé farin að sjá og viðurkenna þau verðmæti sem felast í röddum barna. Þessi viðurkenning mun hafa áhrif á komandi kynslóðir og er bara byrjunin."

Smelltu hér til að skoða aðgerðaáætlun Akureyrarbæjar 2019 - 2021.

Smelltu hér til að skoða lokaskýrslu Akureyrarbæjar 2020.

Frá því verkefnið fór fyrst af stað hefur verið unnið að því jafnt og þétt að fræða kjörna fulltrúa og starfsfólk bæjarins um barnvæn sveitarfélög, innleiðingu Barnasáttmálans og það hvernig við notum hann sem gæðastjórnunartæki í öllum okkar ákvörðunum. Er það gert með það fyrir augum að festa verkefnið enn frekar í sessi í sveitarfélaginu og tryggja að réttindi barna séu ávallt höfð að leiðarljósi.

Síðast uppfært 02. apríl 2024